Initiatiefnemer Helma Wagemakers van CPO Nieuwe Gracht in Delft deelt tips om andere beginnende groepen te helpen met de volgende stap.
Foto: De groep komt samen voor de eerste paal
Zelf je huis bouwen via een CPO (collectief particulier opdrachtgeverschap) klinkt vaak als iets voor “anderen”: mensen met oneindig veel tijd, kennis of geld. Maar achter elk CPO zit een groep gewone mensen die op een gegeven moment heeft gedacht: we gaan het gewoon doen.
In Delft werkt zo’n groep aan twee gebouwen met in totaal 29 appartementen, gedeelde ruimtes en een mix van leeftijden onder de noemer CPO Nieuwe Gracht. Initiatiefnemer Helma Wagemakers deelt hun lessen tot nu toe, om andere beginnende groepen te helpen de volgende stap te zetten. “Mijn motto is bij alles in het hele leven: niet gaan zitten wachten, gewoon doen.”
Dit Delftse CPO begon niet in Delft, maar in Rotterdam. Daar zochten Helma en haar partner eerst naar een kavel. Ze spraken met de gemeente en stadsinitiatieven, maar het gevoel groeide dat het nog lang zou duren.
Toen kwam er een nieuwsbrief uit Delft langs: de gemeente ging kavels verkopen aan samenbouwprojecten. Vijf plekken, speciaal voor groepen die zelf willen bouwen. “Het werd ons een beetje in de schoot geworpen,” zegt Helma. Het oorspronkelijke groepje viel uit elkaar toen het ‘echt’ werd, maar zij besloot er samen met haar partner toch voor te gaan.
“Het was een beslissing: gaan we misschien nog tien jaar wachten op Rotterdam, of kunnen we nu naar Delft?” blikt Helma terug. Ze kozen voor Delft hebben daar geen seconde spijt van. “Uiteindelijk vinden we Delft zelf nog leuker dan Rotterdam.”
Via een informatiebijeenkomst van Triodosbank over het opzetten van een CPO kwamen ze in contact met Koos Kok van architectenbureau Bureau Massa, en nieuwe groepsleden werden deels met behulp van de gemeente gevonden. “De gemeente Delft organiseerde bijeenkomsten waar individuele woningzoekenden en vormende groepen elkaar konden ontmoeten. Dat was heel luxe en een goede start van de gemeente.”
Foto: CPO Nieuwe Gracht tekent de overeenkomst met de aannemer
Dat de gemeente Delft het initiatief actief ondersteunde, betekende niet dat het proces voor altijd makkelijk verliep voor Helma’s groep. De regels en eisen bleken soms zwaarder dan verwacht. Zo zat het kavelpaspoort vol eisen: veel groen, strenge milieuregels, wateropvang. Allemaal zaken die goed zijn voor de stad, maar die je als CPO wél zelf betaalt, uit je eigen hypotheek.
In hun traject kwamen ze erachter dat sommige dingen die als eis werden gepresenteerd, niet wettelijk verplicht waren. En andersom: soms liet de gemeente iets liggen wat wél in het kavelpaspoort stond. Helma: “Dan heb je iemand nodig die rustig kan zeggen: wacht even, hoe zit dit precies?”
Wat hielp, was de tussenpersoon die Delft aan het project koppelde. Zij begeleidde gesprekken tussen de gemeente en de groep. Maar Helma’s advies aan andere groepen is ook: zorg voor je eigen juridische kennis. “Het is wel heel handig om iemand erbij te betrekken die verstand heeft van het kavelpaspoort. Dat maakt de gesprekken met de gemeente echt een stuk makkelijker.”
Een CPO-project bestaat niet alleen uit dromen, maar ook uit stapels documenten, keuzes en onderhandelingen. Helma is daar helder over: “Ik had het niet gekund zonder Bureau Massa, echt niet. Je hebt geen idee waar je instapt.”
Bureau Massa, gespecialiseerd in CPO, begeleidde de groep vanaf het begin. Ze hielpen bij het traject met de gemeente, de contracten, de architectuur, de planning en de gesprekken met de aannemer. Ze wisten wanneer er een notaris aan te pas moest komen en welke stappen elkaar moesten opvolgen. “Onmisbaar,” zegt Helma.
Naast de juiste externe partners is een stevig bestuur binnen de groep noodzakelijk. Zij vangen de meeste klappen op, praten met gemeente, bank en aannemer en leggen de keuzes aan de leden voor. “Als je in het bestuur zit, dan krijg je echt alle zooi mee,” zegt Helma. Maar het zorgt er wel voor dat het project vooruit blijft lopen.
Foto: De groep in juli 2024
Omdat de toekomstige bewoners van Nieuwe Gracht zelf hun aantal vierkante meters konden kiezen, konden ook jongeren met een kleinere portemonnee instappen. “Daardoor zitten we voor de helft met twintigers en begin dertigers, en dat vind ik echt heel leuk”, vertelt Helma.
Die mix van leeftijden geeft veel energie. “Dat verrijkt het heel erg.” Het past ook bij het oorspronkelijke ideaal: een gemeenschap waarin mensen naar elkaar omkijken, zonder dat iedereen hetzelfde is.
Waar andere CPO’s in het gebied hun gezamenlijke ruimtes hebben moeten schrappen om de begroting rond te krijgen, heeft deze groep ze weten te behouden. Er komen twee gebouwen, elk met hun eigen gedeelde huiskamer, logeerruimte en een klein tuintje. In het ene gebouw komt een sportruimte, in het andere een klusruimte – en bewoners mogen elkaars faciliteiten gebruiken.
Helma is blij dat ze dat niet hebben opgegeven: “Dat was wel waarom je dit begint.” Die ruimtes vormen straks het hart van de gemeenschap.
Een CPO-traject kan intens zijn. Er zijn momenten van stress, twijfel en tegenslag. Helma ziet hoe belangrijk het is om samen stil te staan bij wat wél lukt.
“We vieren de eerste paal, het hoogste punt… we gaan ook met z’n allen een nieuwjaarsborrel doen. Dat moet je echt blijven doen om de energie hoog te houden,” zegt ze. Op die momenten voelt de groep weer: we zijn samen ergens naartoe op weg.
In gesprekken hoort ze vaak de vraag: zou je het weer doen? Heb je geen spijt? Haar antwoord is duidelijk: geen spijt. “Dadelijk zitten we er en dan hebben we het gedoe gehad. En dan zijn we hartstikke blij met z’n allen.”
Ze adviseert andere mensen met een soortgelijk idee om vooral dat eindbeeld goed voor ogen te houden en er dan gewoon voor te gaan. Uiteindelijk zijn er voor ieder initiatief pioniers nodig die het begin maken. “Als jij niet als beginner instapt, gebeurt het niet. Je moet het gewoon doen.”
💡 Wil je meer weten over Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO)? Lees verder in onze Kennishub.
Foto's aangeleverd door CPO Nieuwe Gracht.
