Het verslag van een inspirerende bijeenkomt op 4 december, georganiseerd door CrowdBuilding samen met de provincie Drenthe.
Fotograaf: Marcel J. de Jong
Op 4 december waren we in Drenthe voor de inspiratiebijeenkomst Collectieve Zelfbouw in Drenthe. De dag, georganiseerd door CrowdBuilding samen met de provincie, gaf inzicht in het geheim achter succesvol collectief bouwen Drenthe: er is een ecosysteem waarin iedereen zijn rol serieus neemt. Dorpsbelangen, bewonersgroepen, gemeenten, provincie, experts en financiers - wanneer die partijen elkaar weten te vinden, kunnen initiatieven echt vooruit. En precies dat lukt in Drenthe steeds beter.
Gedeputeerde Yvonne Turenhout opende de bijeenkomst met een duidelijk signaal: Drenthe heeft het potentieel van collectieve woonvormen omarmd. De provincie telt inmiddels ruim zestig initiatieven, variërend van kleine groepen tot grotere wooncollectieven. Volgens Turenhout komt dat omdat collectieve zelfbouw iets mogelijk maakt wat in veel dorpen hard nodig is: woningen die passen bij de mensen die er al wonen. Jongeren die niet weg willen, senioren die graag in hun netwerk blijven, en dorpen die leefbaar willen blijven.
Turenhout benadrukte dat deze beweging vraagt om betrokkenheid van alle kanten. Bewoners nemen zelf de regie, maar ze kunnen dat niet zonder ondersteuning. Daarom helpt de provincie met subsidies, een coördinator vanuit het Impulsteam Wonen en renteloze leningen. Niet om projecten over te nemen, maar om drempels weg te nemen die groepen anders zouden doen afhaken. “Ik heb diep respect voor initiatiefnemers,” zei Turenhout. “Er gaat veel energie en deskundigheid in zitten. Wij willen zorgen dat ze niet telkens opnieuw het wiel hoeven uitvinden.”
Gerben Kamphorst was aanwezig om namens het RVO Expertteam Woningbouw de Handreiking Collectief bouwen en wonen te overhandigen aan de gedeputeerde. De handreiking is een concreet hulpmiddel met processtappen, juridische kaders, checklists en praktijkvoorbeelden die gemeenten en initiatiefgroepen helpen om projecten vanaf de start goed in te richten. Ook biedt het document handvatten voor financiering, grondtoewijzing en risicobeheersing.
Bij de overhandiging benadrukte Kamphorst de voortrekkersrol van Drenthe en benoemde dat haast de hele werkwijze uit de handreiking overeenkomt met die van Drentse gemeenten. “Zonder Drenthe was deze handreiking er echt niet geweest.”
Namens CrowdBuilding benadrukte partnerships manager Freddie Aldershoff hoe belangrijk het is dat partijen elkaar vroeg vinden en regelmatig ontmoeten. “Het proces van idee tot sleutel duurt jaren en is niet altijd een lineaire route,” vertelde ze tijdens de bijeenkomst. “Waar begin je, wie heb je nodig, hoe maak je een ontwerp, vind je een locatie en financiering? Je moet het maar net weten.”
Daarop is onze missie gebaseerd: samen bouwen en wonen toegankelijk maken voor iedereen.
Door kennis, mensen en partijen bij elkaar te brengen, helpen we initiatiefnemers om overzicht te krijgen én stappen te zetten.
Drenthe is de eerste provincie waarmee CrowdBuilding op provinciaal niveau samenwerkt. Het is een samenwerking die bedoeld is om initiatieven, kennis, grondinformatie en begeleiding nog sneller bij elkaar te brengen — en dus meer groepen op weg te helpen.
Een succesverhaal uit de praktijk kwam uit Vledder, waar CPO Vereniging Starters Vledder Noord negen starterswoningen realiseerde. Het begon met een vraag van Dorpsbelang: wat is de woningbehoefte van de lokale jeugd? Jongeren wilden graag blijven, maar betaalbare woningen ontbraken. Een groep bewoners besloot ermee aan de slag te gaan.
De kracht van het project zat in de samenwerking, vertelden initiatiefnemers Harald Janson en Bart de Bruin. Een bevriende architect dacht mee, een lokale bouwer sloot aan, de gemeente gaf ruimte in het bestemmingsplan, en de provincie hielp met subsidie in het voortraject. Zonder die steun was het project vermoedelijk niet gestart.
De groep koos voor prefab houtskeletbouw, werkte waar mogelijk zelf mee, en ontwierp slim om kosten te drukken. Het resultaat waren betaalbare nieuwbouwwoningen, passend bij de wensen en het budget van de starters.
Bernard Smits, voorzitter van kennisnetwerk wooncoöperaties Cooplink, schetste waarom de vraag naar collectief bouwen en wonen groeit: we missen sociale verbanden. “Er worden veel pogingen gedaan dit van bovenaf te organiseren, met wisselend succes. Maar het kan beter: van onderaf.”
Als voorzitter van Cooplink sprak hij met name over de waarde van wooncoöperaties: mensen zoeken betaalbaarheid, duurzaamheid, sociale samenhang en meer zeggenschap over hun woonomgeving. Wooncoöperaties brengen dat allemaal bij elkaar.
Momenteel woont minder dan 1% van de Nederlanders coöperatief, maar Smits heeft er vertrouwen in dat dat percentage zal groeien. “Er is al veel, en er is nog meer in de maak om dit aan te jagen, zoals financiering, wetgeving, kennis en belangenbehartiging. Het moet een normale manier van organiseren worden voor een bouwproject.”
Een inspirerend voorbeeld van elders in Nederland kwam van Kleverbergh, een initiatief dat begon met één PowerPoint-presentatie op Erfdelen.nl. Binnen korte tijd had initiatiefnemer Lucy zeventig reacties. Een groep van vijf huishoudens kocht vervolgens een deel van een oud manegeterrein zodat zij hun gezamenlijke droom konden vormgeven: ecologisch bouwen, natuur herstellen en lokaal ondernemen. Hun verhaal liet zien dat de uitdagingen overal lijken op die in Drenthe — en dat dezelfde principes werken: duidelijkheid, vasthouden aan je visie en stap voor stap blijven bewegen.
In een panelgesprek bespraken Mariska Nauta (BOKD), Wouter van de Kolk (Stichting Zo Willen Wij Wonen), Pieter Bijker (Bijker Advies) en Jan de Vries (Rabobank) kansen voor versnelling: neem collectieve zelfbouw op in het beleid en werk met elkaar samen.
In Drenthe bewijst men dat dat werkt. Dorpsbelangen peilen de behoeften, gemeenten reserveren ruimte voor CPO, en Provinciale subsidies zorgen dat groepen het voortraject durven te starten. Banken bieden steeds meer financieringsmogelijkheden en procesbegeleiders helpen groepen door lastige momenten heen.
Van der Kolk: “Met zijn allen zorgen we ervoor dat mensen steeds een stap verder komen. Heeft een groep net slecht nieuws gehad van de gemeente? Dan nodigen wij ze uit voor een gesprek met andere initiatieven. Geef ze energie waar het anders zou stranden.”
De Vries: “Als één van de vier G’s — groep, grond, geld, gemeente — ontbreekt, kom je niet verder. Maar als ze meebewegen, gaat het ineens hard.”
Wat deze bijeenkomst vooral liet zien, is dat Drenthe vooroploopt doordat niemand het alleen probeert te doen. Gemeenten leren van elkaar. Dorpsbelangen delen inzichten. Provincie en experts ondersteunen met kennis en middelen. CrowdBuilding zorgt voor verbinding en zichtbaarheid. En bewonersgroepen durven te beginnen, ook zonder garanties.
Het resultaat? Niet alleen nieuwe woningen, maar een manier van bouwen die betaalbaar, sociaal en toekomstbestendig is.
💡 Benieuwd naar de laatste ontwikkelingen in Drenthe? Volg de provinciepagina en blijf op de hoogte.
